Interpretacja odczynów serologicznych w kile trzeciego okresu

W dawniejszym piśmiennictwie poglądy na wartość odczynów serologicznych w diagnostyce kiły trzeciego okresu wykazywały istotne rozbieżności. W miarę rozwoju serologii kiły zwiększyła się czułość klasycznych odczynów kiłowych, a więc i wysokość odsetka wyników dodatnich. W pierwszych badaniach przeprowadzonych za pomocą odczynu wiązania dopełniacza Bering stwierdzał w tym okresie kiły zaledwie 37%, a Bruck i Stern — 57% wyników dodatnich. Gougerot podawał, że odsetek dodatnich wyników serologicznych waha się w kile trzeciego okresu od 32 do 73%. W nowszych badaniach, wykonywanych przy użyciu antygenów lipidowych, stwierdza się 90—99% wyników dodatnich. Szczegółowa ocena dawniejszych badań nad serologią kiły trzeciego okresu została przedstawiona w pracy Meinickego i Granda. Obok przyczyn związanych z różnicami czułości metod serologicznych — przyczyną rozbieżności w ocenie wartości diagnostycznej odczynów klasycznych były niejednolite kryteria doboru materiału. W niektórych statystykach określeniem kiły trzeciego okresu obejmowane są zarówno przypadki z objawami czynnymi, jak i przypadki, w których stwierdzano jedynie blizny po zmianach kiłowych. Wprowadzenie antygenów kardiolipinowych zwiększyło czułość odczynów klasycznych. Joulia i wsp.u chorych z czynnymi zmianami klinicznymi stwierdzali zawsze dodatnie wyniki odczynów kardiolipinowych. Podobne są wyniki odczynów kardiolipinowych przedstawione przez Fischera i Storcka. W nowszym piśmiennictwie doniesienia o przypadkach kiły czynnej trzeciego okresu przebiegających z ujemnym wynikiem odczynów kardiolipinowych należą do wyjątkowo rzadkich. Niektórzy autorzy zwracają uwagę na możliwość błędnej interpretacji wyników badania surowic o wysokim mianie przeciwciał wassermannowskich, które wskutek tzw. zjawiska tonowego mogą dawać w badaniu jakościowym wynik pozornie ujemny zamiast wystąpić w kile trzeciego okresu w miarę ustępowania zmian klinicznych i wygasania zakażenia. Zjawisko to spostrzega się znacznie rzadziej, niż w kile utajonej późnej. Odczyny kratkowe, a w szczególności odczyn Nelsona oraz odczyn immunofluorescencji i jego modyfikacja absorpcyjna (FTA-ABS), mają istotne znamię w diagnostyce kiły trzeciego okresu. Pozwalają one na potwierdzenie etiologii kiłowej w przypadkach o niejasnym obrazie klinicznym, w których odczyny kardiolipinowe dają wyniki ujemne lub wątpliwe. Odczyn Nelsona jest w czynnych postaciach kiły trzeciego okresu, podobnie jak i w innych czynnych postaciach kiły objawowej późnej, zawsze dodatni. Daje on z reguły wyniki dodatnie również u chorych, u których objawy kiły trzeciego okresu samoistnie ustąpiły, pozostawiając mniej lub bardziej charakterystyczne zmiany bliznowate. Ten pogląd jest powszechnie uznawany we współczesnym piśmiennictwie i opiera się głównie na badaniach Nelsona i wsp., Millera i wsp., Durela i wsp., Schuermanna, Huriez i Baeldena, Vaismana i Hamelin, Zellmanna, Nielsena i Reyn. Potwierdza go również doświadczenie diagnostyczne Pracowni Białostockiej. W wyjątkowo rzadkich przypadłe ach nieczynnej kiły trzeciego okresu odczyn Nelsona może dawać wyniki ujemne. Wymienić tu należy przede wszystkim doniesienia Joulia i wsp., który stwierdził ujemny wynik odczynu Nelsona u 70-letniej kobiety z nieczynnymi zmianami kiłokowatymi na podudziach. Podobne spostrzeżenia poczynili Jausion, Cbapuis i wsp., Alinę i Belanger.