Ocena znaczenia odczynów krętkowych w płynie mózgowo-rdzeniowym

Odczyn Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym odznacza się bezwzględną swoistością i wybitną czułością. W piśmiennictwie panuje zgodny pogląd, że jeżeli odczyn Nelsona jest ujemny w surowicy, nie udaje się wykazać immobilizyn również w płynie mózgowo-rdzeniowym między mianem odczynu Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym i surowicy istnieje wyraźna zależność. Jak wynika z badań Puciło i Manikowskiej-Lesińskiej, poziom immobilizyn jest w płynie mózgowo-rdzeniowym zawsze wyraźnie niższy, niż w surowicy. Boudin i Blancher uważają, że ujemny wynik odczynu Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym pozwala na wyłączenie kiły układu nerwowego. Ujemne wyniki odczynu Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym chorych na lues nervosa opisali Fromm i Hippius, Miller i Slatkin i szereg innych autorów. Duperrat i Cayol na podstawie badania płynu mózgowo-rdzeniowego 42 chorych na wiąd rdzenia doszli do wniosku, że odczyn Nelsona jest dodatni we wszystkich czynnych przypadkach i w znacznej części przypadków wygasającego procesu swoistego. Badania Pracowni Białostockiej dowodzą, że odczyn Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym jest dodatni we wszystkich czynnych postaciach kiły układu nerwowego — z wyjątkiem wczesnego okresu swoistego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ~w którym miano immobilizyn narasta stosunkowo wolno. Odczyn Nelsona pozostaje również dodatni w znacznej części przypadków, w których pod wpływem leczenia swoistego lub mechanizmów obronnych ustroju doszło do wygaśnięcia czynnego procesu swoistego w ośrodkowym układzie nerwowym. Badania Milanowy i wsp. wykazały, że u chorych leczonych z powodu porażenia postępującego odczyn Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym utrzymuje się dłużej, niż klasyczne odczyny kiłowe, i że z tego powodu ma mniejsze znaczenie prognostyczne. Autorzy sądzą, że negatywizacja odczynu Nelsona zdaje się być dowodem całkowitego wygaśnięcia procesu swoistego. Podobne są wyniki badań Crapsa. Zdaniem Crapsa w rzadkich przypadkach negatywizację odczynu Nelsona spostrzega się również u chorych z poważnymi zmianami klinicznymi, jeżeli nie są one związane z czynnym procesem swoistym. Całość współczesnych badań nad znaczeniem odczynu Nelsona w płynie mózgowo-rdzeniowym zdaje się wskazywać, że koncepcja Thomasa-Dattnera, według której dodatnie odczyny kiłowe w płynie mózgowo-rdzeniowym są dowodem swoistego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, ale nie zawsze są związane z czynnym procesem chorobowym, odnosi się nie tylko do odczynów klasycznych, ale również do odczynu Nelsona. Obok odczynu Nelsona w diagnostyce płynu mózgowo-rdzeniowego próbowano zastosować również odczyny wiązania dopełniacza z antygenami krętkowymi. Konstant i wsp. stwierdzili na podstawie badania płynu mózgowo-rdzeniowego 187 chorych, że odczyn TPCF wykonywany z płynem mózgowo-rdzeniowym nie ustępuje swoistości odczynu Nelsona, a nawet przewyższa go nieznacznie pod względem czułości. Znacznie większe zainteresowanie współczesnych syfilidologów wzbudziła możliwość zastosowania metody immunolluorescencii w badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego. Badania Ripault i Colombaniego, Fribourg-Blanca i Niela oraz wykonane na bardzo obszernym materiale badania Puciło i Manikowskiej-Lesińskiej dowodzą, że OIFK w płynie mózgowo-rdzeniowym odznacza się, w przeciwieństwie do badań wykonywanych z surowicą, bezwzględna swoistością. Pozwala to na zrezygnowanie ze wstępnego rozcieńczenia płynu mózgowo-rdzeniowego, a także posługiwania się metodą absorpcyjną FTA-ABS. Czułość odczynu immuingfluorescencji wykonywanego z płynem mózgowo-rdzeniowym przewyższa znacznie zarówno czułość odczynu Nelsona, jak i odczynów kardiolipinowych.