Znaczenie odczyn Nelsona w rozwoju serodiagnostyki kiły

Niemal od chwili opisania przez Wassermanna, Neissera i Bracka odczynu wiązania dopełniacza z antygenem lipidowym obok badań nad udoskonaleniem klasycznych metod serodiagnostyki kiły prowadzone były równolegle, chociaż przez mniejszą część badaczy próby wykazania przeciwciał przeciwkrętkowych za pomocą swoistych antygenów krętkowych. Wyniki tych badań nie zostały jednak wykorzystane w praktyce ze względu na brak hodowli krętka bladego. Szczególną rolę w rozwoju badań nad swoistymi metodami serodiagnostyki kiły odegrały badania Turnera. W doświadczeniu przeprowadzonym in vitro i in vivo wykazano, że zawiesina krętków bladych inkubowana z surowicą chorych na kiłę traci całkowicie lub częściowo zdolność zakażenia zwierząt doświadczalnych. Turner stwierdził, że zawarty w surowicy kiłowej czynnik, nazwany przez niego przeciwciałami profilaktycznymi, różni się od przeciwciał wassermannowskich i działa co najmniej po upływie 4—6-godzinnego okresu inkubacji. Wspomniane badania Turnera utorowały drogę Nelsonowi i Mayerowi, którzy w 1949 r. opracowali odczyn unieruchomienia krętków, uważany w chwili obecnej przez znaczną większość syfilidologów i serologów za najdoskonalszą metodę serodiagnostyki kiły. Podstawy teoretyczne, metodyka i zasady interpretacji odczynu Nelsona były przedmiotem kilku tysięcy publikacji. Obok doświadczeń własnych Pracowni Białostockiej, która w ostatnich 14 latach wykonała ok. 150 000 badań diagnostycznych i eksperymentalnych tą metodą, zostaną w niniejszym rozdziale uwzględnione, wobec ograniczonych ram tego podręcznika, jedynie te dane piśmiennictwa, które odegrały istotną rolę w rozwoju podstaw teoretycznych i metodyki odczynu Nelsona. Przedstawiono także nowsze badania, które mogą mieć istotne znaczenie dla dalszego postępu swoistych metod serodiagnostyki kiły, zapoczątkowanego odkryciem Nelsona i Mayera.