Skład sztucznego podłoża

Skład sztucznego podłoża wywiera, według badań Lesińskiego, Wiśniewskiej i Zająca, istotny wpływ na czułość odczynu Nelsona. Lesiński oraz Wiśniewska i Zając stwierdzili, że czułość badanych przez nich modyfikacji jest tym większa, im lepsze są warunki przeżywalności krętków bladych na sztucznym podłożu. Spostrzeżenia te, zgodnie z teorią Fribourg-Blanca, zdają się dowodzić, że krętki o osłabionej żywotności wykazują słabszą zdolność oddziaływania z przeciwciałami. Niektórzy autorzy, a w szczególności Weber, są zdania, że’ zawarte w podłożu podstawowym grupy sulihydrylowe wywierają bezpośredni wpływ na metabolizm krętków zawartych w zawiesinie antygenowej, a więc i na czułość metody. Z prac Lesińskiego wynika więc, że jedną z częstych przyczyn złej powtarzalności odczynu unieruchamiania krętków wykonywanego przez różne pracownie jest posługiwanie się odmiennymi modyfikacjami sztucznego podłoża. Ilość i jakość dopełniacza wpływa w sposób decydujący na kinetykę i czułość odczynu Nelsona — zgodnie z badaniami licznych autorów, m. in. Nelsona i Diesendrucka, Hoffmanna, Ehrmann, Portnoya, Zająca oraz Nielsena. Różnice dotyczące ilości i aktywności dopełniacza są jedną z najbardziej istotnych przyczyn złej powtarzalności odczynu Nelsona. Wahania czułości mogą jednak wystąpić mimo posługiwania się taką samą ilością dopełniacza i przestrzegania identycznych wymogów dotyczących jego aktywności hemolitycznej. Nielsen pierwszy zauważył, że intensywność działania dopełniacza w odczynie Nelsona nie jest identyczna z jego aktywnością hemolityczną. Spostrzeżenie to zostało następnie potwierdzone przez Hederstedta, który wykazał doświadczalnie, że wpływ dopełniacza na czułość odczynu Nelsona nie daje się ocenić metodą miareczkowania. Doświadczenia Metzgera, a także badania Stojanowa i Naumowej, zdają się dowodzić,, że istotny wpływ na intensywność działania dopełniacza w odczynie Nelsona wywiera różna zawartość lizozymu w surowicy świnki morskiej. Absorpcja tego enzymu ze składników surowiczych odczynu za pomocą bentonitu powoduje bardzo znaczne zahamowanie procesu immobilizacji.